Boşanma Süreci: Boşanma Kararı Sonrası Süreç

Hakim boşanma kararı verdikten sonra süreç devam eder ve kararın kesinleşmesi gerekir. Çekişmeli veya anlaşmalı boşanma fark etmeksizin, aile mahkemesi hakimi son duruşmada boşanma kararını verir. Ancak, boşanma kararı kesinleşene kadar taraflar resmi olarak boşanmış sayılmazlar. Hakim kararını verdikten sonra gerekçeli karar yazılır, istinaf ve temyiz incelemeleri yapılır ve nihayetinde karar kesinleşir.

Boşanma Kararının Kesinleşmesi

Boşanma kararının kesinleşmesi için birkaç yöntem vardır:

İstinaf başvurusundan feragat edilmesi,
İstinafa başvurulması,
Hiçbir işlem yapılmayarak sürelerin dolmasının beklenmesi.

Bu süreçler tamamlandığında karar kesinleşir ve hukuki sonuçları devreye girer. Kesinleşmiş bir karar, mahkemenin hükmünün icra edilebilir olması anlamına gelir.

Boşanma Süreci

Boşanma sürecinde taraflar, karar kesinleşene kadar evli sayılırlar ve sadakat yükümlülüğü devam eder. Boşanma sürecinde kirayı kimin ödeyeceği, evde kimin kalacağı gibi konular da bu süreçte belirlenir.

Boşanma Davası Açma

Türkiye’de boşanma süreci, boşanma davası açılmasıyla başlar. Boşanma davası çekişmeli veya anlaşmalı olarak açılabilir. Aile mahkemesine sunulan boşanma dilekçesinde boşanma sebepleri detaylı bir şekilde açıklanmalıdır. Çekişmeli boşanma dilekçesi delillerle, anlaşmalı boşanma dilekçesi ise anlaşmalı boşanma protokolü ile desteklenir.

Yargılama Aşaması

Yargılama süreci, dilekçeler aşamasından sonra ön inceleme ve tahkikat aşamalarına geçer. Bu aşamalarda duruşmalar yapılır, deliller toplanır ve tanıklar dinlenir. Tahkikat aşaması, hakimin boşanma kararını açıklamasıyla sona erer.

İstinaf ve Temyiz

İstinaf aşaması, ilk derece mahkemesi kararının denetlenmesi anlamına gelir. Bölge Adliye Mahkemesi, tarafların itirazlarını değerlendirir. Süreç, kesinleşme veya temyiz aşamasıyla devam eder. Temyiz aşamasında Yargıtay incelemesi yapılır ve süreç sona erer.

Boşanma Davası Bitince

İlk derece mahkemesi boşanma sürecini nihai kararla sonlandırır. Mahkeme, kısa kararın ardından gerekçeli kararı yazar ve taraflara tebliğ eder. Taraflar, tebligattan itibaren 2 hafta içinde itirazlarını istinaf dilekçesi ile sunabilirler. İstinaf aşamasına geçilmezse boşanma kararı kesinleşir.

Boşanma Davası Bittikten Sonra Yapılması Gerekenler

Boşanma Kararının Kesinleşmesi

Aile mahkemesi boşanma davasını sonuçlandırdıktan sonra süreç tamamlanmış sayılmaz. Boşanma kararı kesinleşene kadar eşler resmi olarak boşanmış sayılmazlar. Bu süreçte taraflar davadan feragat edebilir veya yeni deliller ortaya çıkarsa yeni bir boşanma davası açabilirler. Örneğin, şiddetli geçimsizlik nedeniyle verilen boşanma kararı istinaf aşamasındayken zina delili ortaya çıkarsa, zina nedeniyle yeni bir dava açılabilir ve bu dava, mevcut boşanma davası ile birleştirilebilir.

Kesinleşme Süreci

Boşanma kararının kesinleşmesi için şu yöntemler kullanılabilir:

İstinaf ve temyiz yoluna başvurulmaması,
Başvurma hakkından feragat edilmesi,
Bu süreçlerin tamamlanması.

Eğer itiraz yoksa, taraflar istinaftan feragat dilekçesi sunarak süreci hızlandırabilirler.

İtiraz Yolu (İstinaf)

Aile mahkemesi kararına itiraz etmek isteyen taraf, Türk hukukunda istinaf yoluna başvurabilir. İstinaf dilekçesi sunularak kararın üst mahkeme tarafından incelenmesi talep edilir. İstinaf başvurusu yapıldığında, hükmün kesinleşmesi ve icrası ertelenir. Aksi halde, boşanma kararı kesinleşir.

İtiraz Süresi

Boşanma kararına itiraz süresi, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftadır. Bu süre içinde taraflar, istinaf dilekçesi sunarak ve istinaf harcını ödeyerek aile mahkemesi kararını üst mahkemeye gönderebilirler.

İstinaf Şartları

HMK m. 341’e göre, ilk derece mahkemelerinin nihai kararlarına itiraz etmek isteyenler istinafa başvurabilirler. Boşanma davalarında istinaf sınırları aranmaz. Ancak nafaka, maddi-manevi tazminat ve malvarlığına ilişkin talepler için 2023 yılı istinaf sınırı 28.250 TL’dir. Örneğin, nafaka miktarı yönünden istinafa başvurulabilmesi için yıllık nafaka miktarının 28.250 TL’yi aşması gerekmektedir. Aksi halde, istinaf talebi usulden reddedilir.

İstinaf Mahkemesi Nedir?

İstinaf mahkemesi, diğer adıyla Bölge Adliye Mahkemesi (BAM), yerel mahkemelerin kararlarını denetleyen bir üst mahkemedir. İstinaf incelemesi genellikle duruşmasız olarak dosya üzerinden yapılır. İstinaf sürecinde savunmanın ve iddiaların genişletilmesi veya değiştirilmesi yasaktır, yani inceleme sadece yerel mahkemede ileri sürülen vakıa ve iddialar üzerinden yapılır.

İstisnai Durumlar

Aile hukukunu ilgilendiren meselelerde, istinaf mahkemesi gerek duyarsa yeniden inceleme yapabilir, duruşma düzenleyebilir, tanık dinleyebilir veya delil toplayabilir. Ayrıca, usulsüz tebligat iddiası varsa, evrak yeniden tebliğe çıkarılabilir.

İstinaf Dilekçesi ve Feragat

Boşanma kararlarına karşı itiraz, tebliğden itibaren 2 hafta içinde istinaf dilekçesi ile yapılır. Dilekçe, aile mahkemesine sunulur. İstinaftan feragat etmek de mümkündür ve bu genellikle boşanma kararının hızlıca kesinleşmesi için tercih edilir. Ancak feragatin geçerli olabilmesi için önce gerekçeli kararın tebliğ edilmesi gerekir.

İstinaf Mahkemesi Kararları

İstinaf mahkemesi, tarafların sunduğu istinaf sebepleri ve gerekçeleri ile sınırlı olarak inceleme yapar. Ancak kamu düzenine aykırılıklar re’sen gözetilebilir. Boşanma davalarında, hâkimin tarafların talepleriyle bağlı olmadığı ve vicdani kanaat ilkesi istinafta da geçerlidir. Bu kapsamda, yerel mahkeme boşanma davasını reddetse bile istinafta boşanma kararı verilebilir. Çocukla kişisel ilişki ve nafaka gibi hususlarda istinaf hâkimi re’sen inceleme yapabilir ve yeni deliller sunulabilir.

İstinaf mahkemesi, başvuran tarafın itirazlarını haklı görmezse istinaf başvurusunu esastan reddedebilir. Usuli eksiklik tespit ederse, boşanma kararını kaldırarak dosyayı yeniden yargılama için aile mahkemesine gönderebilir. Boşanma kararını düzeltebilir veya esasa geçerek aile mahkemesi hükmünü kaldırabilir ve davanın kısmen veya tamamen kabulüne veya reddine karar verebilir.

Aleyhe Karar Verme Yasağı

İstinaf mahkemesi, başvurucunun lehine verilen kararları aleyhe çeviremez. Bunun tek istisnası, re’sen araştırma ilkesinin geçerli olduğu koruma tedbirleri, velayet ve çocukla kişisel ilişki ile nafaka kararlarıdır.

Bu doğrultuda, istinaf incelemesinden geçen boşanma kararı ya kesinleşir ya da yeniden yargılama için aile mahkemesine gönderilir.

Boşanma Davası İstinaftan Sonra Temyize Gider Mi?

Temyiz Süreci

Boşanma davası, istinaf sonucundan memnun kalınmazsa temyize götürülebilir. Temyiz, kararın kesinleşmesini ve icrasını engelleyebilir. İstinaf kararının taraflara tebliğini aile mahkemesi yapar. Tebligatın ardından taraflar, 2 hafta içinde temyiz dilekçesi sunarak dosyayı temyiz aşamasına taşıyabilirler.

Temyiz Edilebilir Kararlar

HMK m. 362’ye göre, aile ve şahsın hukukuna ilişkin nihai boşanma kararları temyize açıktır. Ancak, boşanmanın fer’ileri olan tazminat ve yoksulluk nafakası gibi miktarların temyiz edilebilmesi için kanuni temyiz sınırının üzerinde olmaları gerekir. 2024 yılı için bu sınır 378.290 TL’dir. Aile mahkemesinin görev ve yetkisine ilişkin kararlar ise temyize gidemez.

Temyiz Edilmeyen Kararlar

Temyiz edilmeyen istinaf kararı kesinleşir ve kesinleşmiş boşanma kararına itiraz hukuken mümkün değildir.

Yargıtay Kararları

Temyiz incelemesi, Yargıtay Hukuk Dairesi tarafından genellikle duruşmasız olarak dosya üzerinden yapılır. Yargıtay, temyiz sonucunda şu kararları alabilir:

Onama Kararı: Bölge adliye mahkemesinin kararının doğru olduğu tespit edilirse temyiz başvurusu reddedilir ve karar onanarak boşanma kararı kesinleşir.
Bozma Kararı: Temyiz sebepleri haklı görülürse bölge adliye mahkemesi kararı bozulur. Bozma kararına karşı direnme kararı veya Yargıtay kararına uyma kararı verilebilir. Her iki durumda da yeniden temyize başvurulabilir.
Düzelterek Onama Kararı: Basit hesap ve imla hataları ile kanuna uymayan hususlarda yeniden yargılamaya gerek olmayan durumlarda Yargıtay düzelterek onama kararı verir.

Boşanma Kararının Kesinleşmesi

Boşanma davasının son bulması, boşanma kararının kesinleşmesi ile olur. Taraflar, boşanma kararı kesinleşene kadar evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini sürdürürler. Boşanma kararının kesinleşmesi üç yolla mümkündür:

Nihai karara itirazdan feragat edilmesi,
İtiraz hakkının süresi içinde kullanılmaması,
İtiraz yargı yolunun tüketilmesi.

Kesinleşme Şerhi

Kesinleşme şerhi, boşanma kararı kesin hüküm vasfını kazandıktan sonra aile mahkemesi tarafından verilir ve bu şerh, kararın artık itiraz edilemez olduğunu belirtir.

Boşanma Davasının Kesinleşme Süresi

Boşanma sürecinde, davanın açılmasından kararın kesinleşmesine kadar yaklaşık 5 yıl geçebilir.

Boşandıktan Sonra Yapılması Gereken Resmi İşlemler

Boşanma Kararının Nüfus Müdürlüğüne Bildirilmesi

Boşanma süreci bittikten sonra, kesinleşme şerhi olan karar mahkeme Kalem Müdürü tarafından 1 hafta içinde Nüfus Müdürlüğü’ne gönderilir. Bu işlem için ayrıca bir talepte bulunmaya gerek yoktur. Mahkemenin verdiği boşanma hükmüne itiraz edilmezse, boşanma kararı kesinleşir ve Nüfus Müdürlüğü’ne bildirilir.

Boşanma Kararının Nüfusa Geçiş Süresi

Mahkemeden Nüfus Müdürlüğü’ne gönderilen boşanma kararı, 1 hafta içinde kayıtlara geçer ve nüfus bilgileri güncellenir. Vatandaşın bu işlem için talepte bulunması gerekmez; işlemler otomatik olarak yapılır. Ancak, müzekkerenin hemen işleme alınması için kişiler Nüfus Müdürlüğü’ne başvurabilirler.

Kimlik Bilgileri ve Medeni Hal Değişikliği

Mahkeme, boşanma kararını Nüfus Müdürlüğü’ne kendiliğinden gönderir ve Nüfus Müdürlüğü nüfus bilgilerini günceller. Ancak, tarafların nüfus cüzdanlarını değiştirmek için Nüfus Müdürlüğü’ne şahsen başvurmaları gerekir.

Soyadı Değişikliği

Boşandıktan sonra soyadı değişikliği için resmi işlemler yapılmalıdır. E-devlet üzerinden “Evli/Dul veya Boşanmış Kadınların Soyadı Değişikliği Başvurusu” yapılabilir.

Çocuğun Soyadı

Kural olarak, çocuk boşanmadan sonra babanın soyadını kullanmaya devam eder. Ancak, çocuğun velayeti anneye verilmişse ve çocuğun üstün menfaati gerektiriyorsa, anne dava açarak çocuğa kendi soyadını verebilir.

Evlenme Süresi

Boşandıktan sonra kadın için 300 günlük iddet süresi vardır. Bu süreyi beklemek istemeyen kadın, iddet süresinin kaldırılması için dava açabilir ve hamile olmadığını belgelemesi gerekir. Erkekler için böyle bir süre öngörülmemiştir. Resmi boşanmadan sonra aynı kişiyle tekrar evlenmek mümkündür, ancak kadın için 300 günlük iddet süresinin dolması gerekir. Taraflar boşandıktan sonra imza atmazsa, kesinleşme sürelerin dolması yoluyla gerçekleşir.